ДИКТОР: Сандықтау ауданына қарасты Балкашино ауылының түбегінен тасқа бедерленген адамның бет-бейнесі, оның маңайынан көне тас қабырға орны табылды. Көне жәдігердің қай ғасырға жататынын әріптесім Динара Нұрмұханова баяндайды.
РКС: Зерттеу Балкашино ауылының шығыс бөктеріндегі орманның ішінде жүргізілді. Табылған адамның бет пішіні түркі бейнелеу өнеріне, яғни 6-9-шы ғасырға тиесілі деген болжам бар. Анықтап қарасақ, бейне Түрік қағанатының іргесін қалаушы Бумын қағанның портретіне ұқсайды.
СНХ: ЖАСҰЛАН ҮКЕЕВ, ОБЛЫСТЫҚ ТАРИХИ-МӘДЕНИ МҰРАНЫ ҚОРҒАУ ЖӘНЕ ПАЙДАЛАНУ ОРТАЛЫҒЫНЫҢ ДИРЕКТОРЫ: Былтырғы 2024 жылы Сандықтау ауданы Балкашино ауылының түбінен тасқа бедерленген адамның бет бейнесі табылған болатын. Алғашқы табылған кезде ол жерде көп келіссөздер болды: түркі дәуірі, біреуі орта ғасыр деді. Биылғы 2025 жылы әкімнің қолдауымен Сандықтау ауданындағы тасқа бедерленген адамның бет бейнесін кешенді түрде зерттеу қолға алынды. Адамның тастағы бет бейнесіне ғалымдар 3д модель, геоскан жасады, оның бәрі цифролизацияланады. Жалпы болжам бойынша ерте орта ғасырлық не түркі кезеңінің ескерткіші деп айтуға болады.
РКС: Ескерткіштің айналасынан ұзындығы 450–500 метрге созылған, биіктігі 1 метр шамасындағы көне тас қабырға анықталды. Сондай-ақ, тас блоктарды өндіру үшін қолданылған ежелгі карьердің орны мен ескерткіштің жанында сынған тас менгир де табылды. Бұл деректер аймақтың тарихи және археологиялық мәнін көрсетеді.
СНХ: ДАНИЯР ТІЛЕУҒАБЫЛОВ, ЕУРАЗИЯ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІНІҢ АРХЕОЛОГЫ: Бірақ, жалпы алғанда, тасқа бедерленген адам бейнесі мен тас қабырға бір-бірімен тікелей байланысты болуы мүмкін. Яғни, бұл қабырға табылған ірі тастың орналасқан қасиетті кеңістігін қорғап тұрған секілді. Сонымен қатар, қаланған қабырғаның шығу орны деп есептелетін тас қазбалар да табылды, тастан жасалған мүсіндер де анықталды. Осылайша, орта ғасырларда, яғни түркі дәуірінде Сандықтау ауданы өркениеттің дамыған орталығы болғанын, бұл жерде тайпалар өмір сүргенін айтуға болады.
РКС: Кешенді археологиялық зерттеулер барысында Балкашино мен Сандықтау арасындағы аумақтан ортағасырлық ерте түркі дәуіріне тән бірнеше рәсімдік жерлеу орындары – қорғандар табылды. Қазба кезінде тек оттың қалдықтары ғана сақталғаны анықталды.
СНХ: ЖАСҰЛАН ҮКЕЕВ, ОБЛЫСТЫҚ ТАРИХИ-МӘДЕНИ МҰРАНЫ ҚОРҒАУ ЖӘНЕ ПАЙДАЛАНУ ОРТАЛЫҒЫНЫҢ ДИРЕКТОРЫ: Зерттеу Данияр Тілеуғабыловтың ғылыми жетекшілігімен жүргізілуде. Сандықтау мен Балкашино ауылдарының арасынан көптеген діни ғұрыптық қорымдар мен қорғандар табылды. тасқа бейнеленген адамның маңайынан 10 шақты тас үңгір табылған, оның ішінде от күн құдайына табыну белгілері ата-бабаларын еске алу түркілер заманындағы қорғандар JPS, навигатор, фотофиксация арқылы мемлекет қорғанына алынды.
РКС: Бұл зерттеулер ауданның сол кезеңдегі өркениеттік, мәдени және діни өмірінің жоғары деңгейде болғанын көрсетеді, сондай-ақ тарихи-мәдени мұраны сақтау мен ғылыми зерттеудің маңыздылығын айқын дәлелдейді.
ДИНАРА НҰРМҰХАНОВА, БАУЫРЖАН СМАҒҰЛОВ, ЖАМБЫЛ БАЛТАЕВ, КӨКШЕ АҚПАРАТ